W szkołach coraz częściej mamy do czynienia z dziećmi, które mają
kłopoty z opanowaniem techniki czytania czy kształtnego i poprawnego
pisania. Nie zawsze oznacza to jednak, że dzieci za mało przykładają się
do nauki. Przyczyny mogą być różne i mogą mieć swoje podłoże w
specyficznych uwarunkowaniach rozwoju dziecka i wiązać się z
zaburzeniami rozwoju.
Specyficzne błędy uczniów klas młodszych to przede wszystkim:
Trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole, ale już w okresie
przedszkolnym można zauważyć objawy , które cechują tzw. “dzieci z
ryzyka dysleksji”. Zauważamy u nich:
Przyczyny występowania dysleksji.
Etiologia dysleksji dokładnie nie jest znana, ale istnieją pewne uogólniena:
genetyczną – przyczyną zaburzeń i podłożem trudności w czytaniu i pisaniu są geny przekazywane z pokolenia na pokolenie,
opóźnionego
dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego (zaburzenia dyslektyczne są
związane ze spowolnieniem dojrzewania tego układu) spowodowane przez
takie czynniki jak geny czy hormony.
organiczną
– przyczyną są mikrouszkodzenia tych okolic mózgu, które szczególnie
uczestniczą w procesie czytania i pisania; związane jest to ze
szkodliwymi czynnikami chemicznymi, fizycznymi i biologicznymi
odziaływującymi na ośrodkowy układ nerwowy w okresie okołoporodowym
hormonalną
– niedokształcenie niektórych okolic kory mózgowej (zablokowanie lewej
półkuli mózgowej czyli tej, która jest związana z mową.
psychogenną – zaburzenia emocjonalne spowodowane przez stres i urazy psychiczne.
W ostatnich latach w Polsce znacznie wzrosła znajomość problematyki
dysleksji i dzieci dotknięte tym problemem mogą liczyć na fachową
diagnozę i pomoc nauczycieli, psychologów, pedagogów, logopedów i
terapeutów.
Towarzystwo Dysleksji im. Ortona opublikowało
najnowszą definicję takich zaburzeń twierdząc iż “dysleksja jest jednym z
wielu rodzajów trudności w uczeniu się. Jest to specyficzne zaburzenie o
podłożu językowym uwarunkowane strukturą centralnego układu nerwowego”
Często od dysleksji, tj. trudności w czytaniu, odróżnia się dysgrafię
czyli kłopoty z uzyskaniem dobrego poziomu graficznego pisma i
dysortografię czyli niemożność nabycia umiejętności poprawnej pisowni.
Nie ma właściwie jednoznacznych kryteriów określających dysleksję.
Niektórzy uczniowie kierowani są na badania i rozpoznawani jako dzieci
ewidentnie dyslektyczne, natomiast ci, z problemem mniej rzucającym się w
oczy i lepszymi wynikami badań psychologicznych radzą sobie w zespole
klasowym wspomagani przez nauczycieli.
Dysleksja rozwojowa
to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym
rozwoju umysłowym. Trudności te spowodowane są zaburzeniami niektórych
funkcji poznawczych, motorycznych i ich współdziałania (spostrzegania
wzrokowego, słuchowego, dotykowo-kinestetycznego, uwagi, pamięci
wzrokowej, słuchowej, ruchowej, lateralizacji).
Uważa się, że o
dysleksję podejrzewać można uczniów, którzy pomimo przeciętnej lub
wysokiej inteligencji wykazują niektóre z następujących objawów:
Wyróżnia się zwykle 5 podstawowych koncepcji , mówiących o przyczynach dysleksji:
O rozpoznaniu dysleksji orzeka zespół specjalistów:
Psycholog -określa możliwości intelektualne dziecka, dokonuje oceny funkcji leżących u podstaw czytania i pisania (percepcja wzrokowa, słuchowa, motoryka, integracja
percepcyjno- motoryczna, lateralizacja, orientacja w schemacie ciała w przestrzeni ).
Pedagog – dokonuje oceny poziomu czytania i poziomu pisma (z pamięci, ze słuchu, przepisywania ). Sprawdza znajomości zasad ortografii oraz poziom opanowania wiadomości z poszczególnych przedmiotów.
Psychiatra dziecięcy ocenia stan psychiczny, neurologiczny dziecka, warunki rozwoju w okresie prenatalnym, oraz dokonuje rozpoznania rozwoju emocjonalnego.
Logopeda – jego zadaniem jest ocena mowy dziecka ( ewentualne opóźnienia, wady, specyficzne trudności językowe ).
Dziecko dyslektyczne w klasie
- Wskazane jest sprawdzanie wiadomości dziecka tylko poprzez “odpytywanie” - bez oceniania prac pisemnych.
- dziecku dyslektycznemu należy dać czas na tzw. ”zebranie myśli”,
- Należy zadbać o to, by dziecko siedziało w klasie blisko nauczyciela, aby w każdej chwili mógł on pomóc mu w pracy na lekcjach.
- Nauczyciel powinien bacznie obserwować czy dziecko nadąża za tokiem lekcji.
- Nie należy dziecka dyslektycznego odpytywać głośnego czytania (pozwoli to uniknąć niepotrzebnego stresu)
- Prace pisemne powinny być oceniane pod kątem treści, wiedzy, stylistyki a nie pod kątem poprawności ortograficznej.
Dysleksja nie jest problemem ostatnich lat. Dotknięci nią byli między innymi J.CH. Andersen- autor pięknych baśni, Tomasz Edison, francuski rzeźbiarz August Rodin, twórca teorii względności A Einstein, brytyjski mąż stanu W Churchil, prezydent USA W. Wilson, jeden z najwybitniejszych generałów amerykańskich Patton i wiele innych wybitnych osobistości. Przypadłość ta ma charakter bardzo indywidualny , u każdego jej obraz jest zwykle inny.
U wielu osób mija szybko i prawie bez śladu, u innych utrzymuje się przez całe życie.
Warto nadmienić, że zjawisko dysleksji występuje czterokrotnie częściej u chłopców niż u dziewcząt. Dzięki wciąż rosnącej świadomości społecznej i wiedzy psychologiczno- pedagogicznej na temat specyfiki trudności dyslektycznych możliwa jest skuteczna pomoc i terapia dzieci, która pozwala im normalnie funkcjonować w szkolnej społeczności i późniejszym, dorosłym życiu